W Czechach obchodzi się Boże Narodzenie tak jak w Polsce. Wiele zwyczajów jest takich samych, ale czy to znaczy, że nic nas jednak nie zaskoczy? Na pewno wielki wpływ na obchody świąt w Czechach ma mała liczba katolików. 3 dni wolne od pracy są często wykorzystywane jako powód do wakacji i odpoczynku.

Akurat trafiło mi się tak, że mój mąż jest katolikiem i święta obchodzimy w duchu katolickim, niby podobnie a jednak inaczej. Moi Czesi tak jak my ubierają choinkę, wręczają sobie prezenty, chwilowo hodują karpie w wannie, jedzą wigilijną kolację, wkładają łuskę karpia do portfela i całują się pod jemiołą, a potem idą na pasterkę. Ale czy w takim razie nic nas nie zaskoczy?

Wigilia w Czechach (Štědrý den)

Wigilia w niezbyt katolickich Czechach jest dniem wolnym od pracy. Do tradycji wigilijnych należy wróżenie (lanie ołowiu, przekrajanie jabłka, rzucanie butem w drzwi przez panny na wydaniu), ale też całodzienny post czy wigilijna kolacja.

Zacznijmy postem

Zrób miejsce w brzuchu zanim się najesz. Kto pięknie i wzorowo będzie trzymał post przez cały dzień, ten pod koniec dnia zobaczy złotą świnkę, która przynosi szczęście. Ulubiona w Czechach i na Słowacji reklama Kofoli Wam ładnie przedstawi o co chodzi.

Tradycja złotej świnki wywodzi się już ze średniowiecza! Złoty prosiaczek był świętym zwierzakiem słowiańskiego boga Swarożyca (lub Dadźboga, niektórzy badacze uważają Swarożyca i Dadźboga za tego samego boga, ale nie czepiajmy się szczegółów, przecież to nie tekst naukowy).

Wigilijne wróżby

Lanie ołowiu chyba wszyscy dobrze znają z polskich andrzejek. Zresztą inne wróżby też przypominają mi andrzejkową zabawę. Zestaw do lania ołowiu (vánoční sada pro lití olova) można kupić na przykład w Internecie i kosztuje do 200 Kč. W zależności od tego, co Ci przypomina wylany kształt ołowiu – to Cię spotka w nadchodzącym roku.

Jeśli chcesz wiedzieć, czy będziesz zdrowy, weź jabłko, przekrój je w poprzek i już wiesz, czy w przyszłym roku będziesz się cieszył dobry zdrowiem (gniazdo nasienna ma kształt gwiazdki), czy jednak nie masz się z czego cieszyć (bo krzyżyk i nie wiadomo, czy tylko choroby, czy może też śmierć na Ciebie czyha).

Panny na wydaniu mogą stanąć plecami w kierunku drzwi i rzucić butem przez ramię. Jeśli nosek skierowany jest za drzwi – w ciągu roku niechybnie czeka je wesele. W przeciwnym razie zostaną jeszcze w domu pod skrzydłami mamy.

Łuska karpia w portfelu zapewni Ci bogactwo w przyszłym roku, ale to już wiesz.

Wigilijna kolacja.

To, czego nie może zabraknąć na wigilijnym stole, to vánočka. Może być z makowym lub orzechowym nadzieniem. Wygląda jak chałka, ale chyba smakiem jej trochę bliżej do tradycyjnego polskiego makowca (wyobraź sobie makowca z mielonymi orzechami zamiast maku).

Kolacja wigilijna to w zależności od regionu i preferencji domowników: rybna zupa lub kyselica, czyli kapuśniak, oraz kotlet (może być z kurczaka albo z karpia), do tego sałatka ziemniaczana lub ziemniaczane puree. Przyjemnym składnikiem drugiego dania jest kompot – czyli owoce w syropie.

Świątecznie do zupy możecie dostać opłatek, ale ten z polskim opłatkiem ma bardzo niewiele wspólnego. Oplátek to wafelek przypominający polskie andruty. Smaruje się go miodem, zlepia z drugim oplátkem i tym zagryzamy rybny rosół z makaronem i marchewką duszoną na maśle, gotowany na bazie wywaru z rybich głów. O dziwo smak ryby jest tak delikatny, że ciężko zgadnąć, że rosół jest rybny. I ten miód, mimo wszystko, nie przeszkadza.

Od wigilijnego stołu się nie wstaje – w przeciwnym razie w przyszłym roku przy wigilijnym stole może nas zabraknąć.

Czeskie wigilijne prezenty

Jeśli jesteś już najedzony, czas rozejrzeć się za prezentami. Te pod choinką zostawia Dzieciątko, czyli Ježíšek. Malutkie Dzieciątko rozdaje dużym i małym prezenty, nie wiem jednak jak wykonuje to w praktyce. Santa, czyli Mikołaj, to wymysł Zachodu.

Myśląc o małym Jezusku możesz zanucić sobie kolędę Jeżiszku, panaczku…

Odpoczynek po Wigilii: pohádky

Jeśli brzuchy są już pełne, prezenty rozdane, to czas na odpoczynek. W Czechach w telewizji królują pohádky – czyli bajki. Mają one jednak mało wspólnego z bajką, jaką kojarzę z Polski.

Pohádka według mnie ma najbliżej do filmu kostiumowego i musicalu skrzyżowanego z bajkowym scenariuszem. Klasyka (już ponad pół wieku!) to nakręcony w ZSRR Mrazík (ponoć jedyna dobra rzecz pochodząca z ZSRR), czeskie bajki Dařbuján a Pandrhola (przeczytaj to na głos, są to imiona bohaterów), Obušku, z pytle ven! (Obuszku wyjdź z wora), Pyšná princezna (Dumna królewna), S čerty nejsou žerty (Z diabłami nie ma żartów).

W tej plejadzie całkiem nowa (2005 rok) wydaje się bajka Anděl Páně (Anioł Pański), kinowy hit. Może obejrzę w tym roku żebym wiedziała, o czym się mówi.

Czy ja lubię czeskie bajki? No nie bardzo. Ale to nie znaczy, że Tobie się nie spodobają.

Co roku postanawiam też, że sięgnę na półkę z książkami po czeską klasykę, Przygody dobrego Wojaka Szwejka. Jest też wersja filmowa, ale postać Szwejka w tym wydaniu mnie drażni. Jeśli chcesz spróbować czy Ciebie również, rozejrzyj się za filmem Dobrý voják Švejk.

Przy wiązaniu sadełka na kanapie i oglądaniu bajek można objadać się smażonymi migdałami (sparzone i obrane ze skórki migdały podsmażamy na odrobinie oleju i solimy do smaku) oraz oczywiście cukrovi.

Znasz portal ulozto? Służy do wymiany plików z przyjaciółmi (sprawdź sam, nie namawiam i nie zachęcam do korzystania, nie rozważam również legalności i etyki portalu). Jeśli chcesz poczuć klimat czeskich świąt, możesz wyszukać frazę vánoční pohádky lub konkretny tytuł filmu.

Pasterka

W Polsce wiele razy miałam ambitne plany dotarcia na pasterkę, ale dopiero w Czechach mi się to udało. Powód był jeden – pasterka była o godzinie 20:00. W parafii, do której należy rodzina mojego męża, ksiądz ma pod opieką dwa kościoły i nie mógł być w dwóch miejscach jednocześnie. Z tego też powodu w jednym z nich Pasterka, czyli Půlnoční nie odbywała się o północy, ale kilka godzin wcześniej.

W kościołach można też oglądać szopki, czyli po czesku betlémy.

25 i 26 grudnia

25 i 26 grudnia to odpowiednio 1. svátek vánoční i 2. svátek vánoční, czyli pierwszy i drugi dzień Świąt Bożego Narodzenia. Albo Boží hod vánoční i svátek svátého Štěpána.

Teraz jest czas na rodzinne odwiedziny i objadanie się świątecznymi ciasteczkami. W dobrym tonie jest spróbować domowych ciasteczek, pochwalić, wymienić się przepisami. Jeszcze lepiej się popiszesz, gdy idąc w odwiedziny do czeskiej rodziny doniesiesz w darze własnoręcznie upieczone cukrovi. Dania i obchody Świąt są już w stylu wolnym.

Na św. Szczepana kiedyś chodziło się z kolędą.

Czeskie kolędy

Na koniec podaję link do listy czeskich kolęd. Zaczyna się Cichą nocą. W filmach są umieszczone napisy. Możesz śpiewać po czesku 🙂

Życzę Ci bardzo fantastycznych Świąt Bożego Narodzenia!

Co dalej?

1. Inny świąteczny temat, który czeka na Ciebie na moim blogu, to przepis na czeskie świąteczne ciasteczka, czyli cukrovi.
2. W zimie może Cię zaskoczyć czeska zabijaczka.
3. A jeśli jeszcze nie pobrałeś darmowego przewodnika po Pradze, koniecznie kliknij tutaj. Przewodnik powędruje na Twoją skrzynkę, a my zostaniemy w kontakcie. Jego kontynuacją jest przewodnik „Praga. Praktyczny przewodnik na 3 dni. Najciekawsze miejsca”, ofertę możesz sprawdzić tutaj.

Jeśli jesteś ciekawy praskich aktualności i ciekawostek z kraju piwa i knedlików, polub moją stronę na Facebooku. Tam zamieszczam informacje o weekendowych imprezach w Pradze, ale też ciekawostki o Czechach. Twoje naciśnięcie przycisku Lubię to motywuje mnie do pracy. Dziękuję!

Zajrzyj też na Instagram do Bardzo Fantastycznej Pragi i poznaj mniej oczywiste praskie atrakcje. A na Instagramie, dokładnie tutaj, znajdziesz na bieżąco dodawane informacje o świątecznych jarmarkach.

Do zobaczenia na Facebooku i Instagramie!